Split payment, czyli zmora przedsiębiorców
SPLIT PAYMENT, czyli zmora przedsiebiorców
Mechanizm podzielonej płatności, czyli split payment wprowadzony został do polskiego systemu podatkowego 1 lipca 2018 roku, natomiast od 1 listopada 2019 roku dokonywanie płatności za pomocą tej metody stało się obligatoryjne dla określonych transakcji. Celem wprowadzenia tej regulacji było uszczelnienie systemu pobierania podatku VAT oraz zapobieganie oszustwom podatkowym.
Kwestia split payment w ustawie o VAT uregulowana jest w Rozdziale 1a. Mechanizm ten dotyczy jedynie transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników podatku VAT. Działa wyłącznie w przypadku zapłaty poprzez przelew bankowy. Warunkiem koniecznym do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności jest otrzymanie faktury przez nabywcę z wykazaną kwotą podatku VAT. Gdy to się stanie, możliwe jest dokonanie płatności na dwa oddzielne rachunki bankowe: wartość netto trafia na zwykły rachunek sprzedawcy, a kwota podatku VAT na jego wyodrębniony rachunek VAT. Obligatoryjne zastosowanie split payment tyczy się płatności dokonywanych przy nabyciu towarów lub usług wymienionych w Załączniku nr 15 do ustawy o VAT oraz gdy kwota należności wynosi minimum 15 000 zł. Faktura przekraczająca tę kwotę i dotycząca towarów lub usług objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności, musi zawierać odpowiednią adnotację o zastosowaniu w/w mechanizmu. W przeciwnym razie konieczne jest dokonanie korekty faktury. Możliwe jest również nałożenie sankcji przez organ podatkowy w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30% kwoty podatku wykazanej na tej fakturze. Uregulowanie całej kwoty przy zastosowaniu split payment zwalnia wystawiającego fakturę z sankcji.
Istotnym rozwiązaniem w przypadku split payment jest rachunek VAT. Jest on obowiązkowy dla każdego podatnika VAT, co wynika z art. 62a Ustawy o Prawie bankowym. Rachunek VAT jest więc zakładany dla każdego posiadacza rachunku rozliczeniowego. Należy podkreślić, że na taki rachunek nie mogą być wpłacane inne środki niż z tytułu podatku VAT. Aspektem, który ma wpływ na niezadowolenie części przedsiębiorców z mechanizmu podzielonej płatności, jest ograniczona swoboda w dysponowaniu środkami zgromadzonymi na rachunku VAT. Możliwe jest ich wykorzystanie jedynie w ściśle określonym celu, jak zapłata podatku VAT, CIT, PIT, podatku akcyzowego, należności celnych oraz składek ZUS (art. 62b ust. 2 pkt 2a ustawy o Prawie bankowym). Przed wprowadzeniem tej regulacji podatnik VAT miał możliwość dowolnego rozdysponowania środków pochodzących z transakcji. Warto jednak podkreślić, że taka zmiana sprzyja przejrzystości przepływów finansowych w przedsiębiorstwie i ułatwia rozliczanie się z należności publicznoprawnych. Istnieje również możliwość przekazania środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy. W takim przypadku podatnik musi złożyć wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków. Urząd skarbowy na podjęcie decyzji w tym zakresie ma 60 dni. Decyzja odmowna może wynikać z posiadanych zaległości podatkowych lub gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania z tytułu VAT nie zostaną wykonane.
Ze względu na krótki okres obowiązywania instytucji split payment w polskim systemie podatkowym, w szczególności obowiązku jego stosowania, orzecznictwo w tym zakresie nie jest rozbudowane. Jednym z wyroków wydanych w tym zakresie był wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2019 roku sygn. akt: III SA/Wa 2519/18. Dotyczył on podatku od towarów i usług w zakresie solidarnej odpowiedzialności ubezpieczyciela otrzymującego płatność od dłużnika przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności w przypadku niewykonania zobowiązania podatkowego przez ubezpieczającego. Sąd w tym przypadku orzekł o niestosowaniu mechanizmu podzielonej płatności VAT do rozliczeń na podstawie regresu ubezpieczeniowego. Wydane zostały natomiast liczne interpretacje indywidualne w zakresie stosowania nowych przepisów, które mogą pomóc w zrozumieniu problemu.
Ponadto, środki zgromadzone na rachunku VAT są wolne od egzekucji sądowej i administracyjnej. Wyłączona jest również podwyższona stawka odsetek za zwłokę dotycząca podatku VAT. Możliwe jest również otrzymanie zwrotu różnicy podatku na rachunek VAT w terminie do 25 dni. Wadą takiego mechanizmu jest wyżej wspomniana ograniczona swoboda w zakresie dysponowania środkami znajdującymi sią na rachunku VAT. Również fakt długiego oczekiwania (60 dni) na przeniesienie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy może utrudniać działalność przedsiębiorcy, który wcześniej mógł w dowolny sposób rozporządzać kwotą podatku VAT. Kolejnym problemem jest brak możliwości korzystania ze split payment, gdy faktura jest w walucie obcej. Przedsiębiorcy wskazują również na duży nakład pracy, wymagany do realizacji płatności przy zastosowaniu takiego mechanizmu, szczególnie w dużych firmach. Również używanie do działalności rachunków prywatnych całkowicie wyłącza stosowanie podzielonej płatności. Jakkolwiek uciążliwe jest to rozwiązanie, przedsiębiorcy znajdują sposoby na radzenie sobie z tą sytuacją.
Grzegorz Leszek Tyniec
Aleksandra Gondek